طرح آمایش سرزمین در گیلان مانند شطرنج نفس گیر است

به گزارش خزر و به نقل از روابط‌عمومی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان گیلان، در ابتدای این جلسه رئیس سازمان در سخنانی گفت: امیدوارم طی ماه‌های آینده این کارگاه به دفعات تکرار شود تا بتوانیم برای استان خود تصمیم مناسب و جامعی را اتخاذ کنیم.

کیوان محمّدی به بیان گزارشی از اقدامات صورت گرفته در خصوص آمایش استان پرداخت و گفت: مطالعات اولیه آمایش از سال ۸۴ در اکثر استان‌ها آغاز شد اما با انحلال سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی این مطالعات ادامه نیافت و به نتیجه‌ای که باید نرسید.

وی افزود: در سال ۹۰ دفتر توسعه منطقه‌ای با همکاری دانشگاه گیلان کار مطالعات آمایش را شروع کردند که در سال ۹۳ پایان رسید. بخشی از کاری را که امروز انجام داده‌ایم نیز مرهون زحمات دانشگاه گیلان هستیم که جای تشکر دارد.

محمّدی اضافه کرد: پس از احیای سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در اردیبهشت ۹۴، کار صورت گرفته سازماندهی گردید و در اختیار ما قرارگرفت. اما در شهریور 1395، در سازمان برنامه و بودجه کشور ایراداتی را مطرح کردند. لذا مقرر شد طرح آمایش استان گیلان و چند استان دیگر مورد بازنگری قرار گیرد.

رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان گیلان در خصوص بازنگری مطالعات آمایش سرزمین ادامه داد: پس از مطالعه روی گروه‌های مختلف در تیرماه 96 در نهایت مقرر گردید معاونت پژوهشی دانشگاه شهید بهشتی طی چندماه کار بازنگری را انجام دهد.

وی خاطرنشان کرد: تأکید مجموعه مطالعاتی دانشگاه شهید بهشتی آن بود که به تنهایی نمی‌توان این کار را انجام داد و باید صاحب‌نظران استان هم در این زمینه همکاری داشته باشند. از آنجایی که نگرش ما در تدوین برنامه ششم بهره‌مندی از نظرات کارشناسان، صاحب‌نظران و حتی بازنشستگان بوده در مبحث آمایش نیز خواستیم اینچنین باشد و از شما دعوت بعمل آوردیم.

محمّدی تجدیدنظر در طرح آمایش را با هماهنگی سازمان برنامه و بودجه کشور دانست و یادآور شد: برای تداوم کارگاه هم اندیشی آمایش سرزمین، استان را به چهار ناحیه و 12 کارگروه تقسیم خواهیم کرد تا طرح تخصصی بررسی شود.

طرح آمایش سرزمین در گیلان مانند شطرنج نفس گیر است

در ادامه دکتر مظفر صرافی عضو گروه مطالعه آمایش استان گیلان هدف از برگزاری این کارگاه را به وجود آوردن یک مفاهمه بین مفاهیم دانست و اظهار کرد: سازمان فضایی موجود در استان گیلان در سه محور پهنه طبیعت، کاربری های طبیعی و استقرار جمعیت تعریف می شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه برنامه ریز روندهای مثبت را تقویت می‌کند و روندهای منفی را باز می دارد، تصریح کرد: برنامه آمایش استان گیلان سندی برای تحقق توسعه پایدار فضایی استان در چارچوب چشم انداز، اهداف توسعه ملی و جهت‌گیری‌های آمایش سرزمین با رویکردی توسعه‌گرا، آینده‌نگر، مشارکت جو و انعطاف‌پذیر متشکل از مجموعه اهداف، راهبردها، سیاست‌ها و برنامه های اجرایی برای بخش‌های دولتی و غیر دولتی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، زیست محیطی و کالبدی است.

وی مدیریت سرزمین در راستای آرمان‌های درازمدت، رفع آشفتگی‌های فعالیت‌ها، افزایش کارایی فعالیت‌ها، بهره‌مندی عادلانه اجتماعات سرزمین از مواهب توسعه و حفاظت محیط‌زیست و تعادل اکولوژیک را از جمله ضرورت ها و کاربردهای سند آمایش دانست.

صرافی اضافه کرد: اگر اقتصاد به تخصیص بهینه منابع کمیاب برای منافع همگانی اهتمام می ورزد، باید پذیرفت فضای توسعه نیز منبعی نادر است که نیازمند دانش و میثاقی برای چگونگی توزیع یا تخصیص بهینه آن می باشد.

وی با بیان اینکه کارکرد آمایش سرزمین تنها مکان یابی پروژه‌ها برای برنامه‌ریزی‌های بخشی نیست، افزود: دغدغه آمایش سرزمین صرفا کارکرد بهینه بخش ها بر پهنه طبیعت نیست بلکه برخورداری اجتماعات و هدایت مجموعه آنها به توسعه پایدار ملی مد نظر قرار دارد که فراتر از منطقه ای کردن برنامه ملی می‌باشد.

دکتر صرافی تقلیل آمایش سرزمین به توان سنجی و تعیین کاربری زمین را تضعیف دلیل وجودی آن یعنی برقراری عدالت فضایی دانست و اضافه کرد: ارائه برش‌های بخشی و ناحیه‌ای برنامه آمایش استان گیلان از جمله الزامات نهادی است.

وی گیلان را استانی با محدودیت‌های منطقه‌ای و دارای مواهب الهی حساس و اکولوژیک شکننده دانست و متذکر شد: طرح آمایش سرزمین در گیلان مانند جابجایی مهره های شطرنج نفس گیر است.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی سهم جمعیت گیلان از کل کشور را 3.16 درصد دانست و خاطرنشان کرد: گیلان در جمعیت رتبه 12 و در تولید ناخالص داخلی رتبه 13 کشور را دارد. گیلان بیست وهشتمین استان کشور از نظر مساحت و سومین استان از نظر تراکم نسبی جمعیت است لذا گیلان در وضعیت اجتماعی و اقتصادی خوبی قرار ندارد.

صرافی، با بیان اینکه گیلان در سرانه آب قابل دسترسی رتبه 6 و در سهم اراضی زراعی رتبه 12 را دارد، اظهار کرد: گیلان مسن‌ترین استان کشور است، اما بیکاری جوانان 35-20 رتبه هفتم را دارد.

وی ادامه داد: با وجود سهم بالای نیروی کار در بخش های کشاورزی و خدمات، این بخش‌ها کمترین بهره‌وری را دارند؛ این در حالی است که برای محورهای توسعه استان باید بهره‌وری را بالا ببریم.

مجری طرح آمایش گیلان شاخص کیفیت محیط کسب و کار از دیدگاه تشکل‌های اقتصادی استان را برابر با 6.11 دانست و یادآور شد: گیلان در شاخص مذکور دارای رتبه 21 کشوری است. در واقع با توجه به نرخ اشتغال نسبتا پایین و نرخ بیکاری بالای جوانان، عملکرد استان در ایجاد فرصت های شغلی در بنگاه های زودبازده و کارآفرین نامناسب بوده است.

وی با بیان اینکه بیش از 50 درصد گیلان در ناحیه کوهستانی و یک سوم در ناحیه جلگه‌ای و ساحلی قرار دارد، گفت: 89 درصد منابع آبی گیلان صرف کشاورزی می شود. کاهش پهنه های جنگلی و عقب نشینی آن در جلگه مرکزی استان به سمت کوهپایه و افزایش فاصله میان پهنه های جنگلی و نوار ساحلی در شرق و شمال غرب استان مشهود است.

صرافی، ردپای اکولوژیک، ظرفیت نسبی، ظرفیت برد منابع آبی و مدل تخریب را از جمله روش های برآورد ظرفیت برد استان دانست و بیان کرد: ردپای اکولوژیک استان 1.9 برابر ظرفیت زیستی است. در واقع فشار وارد به منابع طبیعی استان دو برابر توان آن است لذا نیازمند تغییر سبک هستیم.

وی تنها 3 درصد مساحت استان را دارای قابلیت نسبی برای دفن پسماند دانست و افزود: در حال حاضر سالانه 180 میلیون لیتر فاضلاب بخش خانگی در استان گیلان تولید و تنها 18 درصد آن تصفیه می شود. همچنین تولید روزانه زباله در استان گیلان حدود 2 هزار تن است که 22 درصد آن راهی کارخانه کمپوست می شود.

عضو گروه مطالعات آمایش دانشگاه شهید بهشتی، با بیان اینکه سازمان فضایی گیلان در زمره مناطق قدیمی کشاورزی با حاشیه های کوچک و توزیع ابتدایی سلسله مراتب جمعیتی است، خاطرنشان کرد: الگوی کالبدی- شکلی سازمان فضایی گیلان دارای ساختار شعاعی است.

گفتنی است دکتر رضا کاظمیان و منیژه دشتبان عضو گروه مطالعات آمایش گیلان از دانشگاه شهید بهشتی نیز توضیحاتی در تشریح شرح خدمات آمایش و روش کار، ارائه شناخت وضع موجود ارائه دادند.

سپس تعدادی از حاضرین به بیان دیدگاه‌ها، نقطه‌نظرات و سوألات خود در خصوص موضوع جلسه پرداختند.